Dit betekent dat de brug versterkt moet worden. Daar is veel onderhoudswerk voor nodig, van klein tot groot onderhoud. Dat de werkzaamheden voor stremmingen en dus overlast gaan zorgen is onvermijdelijk en daar maken ook de inwoners, en dan met name de ondernemers, van Oppenhuizen en Uitwellingerga zich grote zorgen over. De ondernemers zijn bang voor schade als klanten en opdrachtgevers terughoudend worden of andere keuzes maken wanneer Uitwellingerga slecht bereikbaar wordt door onderhoudswerk aan de brug. Zij willen dan ook duidelijkheid en een goede afstemming met Rijkswaterstaat over de geplande werkzaamheden.

‘Zorgenkindje’
Rijkswaterstaat deelt uiteraard deze zorgen en naast een informatiebijeenkomst voor stakeholders op vrijdag 2 februari jl. in het gemeentehuis van Sneek, nodigden zij Topentwelonline ook uit voor een gesprek. We gingen om tafel met projectmanager Hans van Ooijen en omgevingsmanager brug Uitwellingerga Andrea Nijboer-Bakker.

Dat de brug een zorgenkindje is, staat buiten kijf. Daarom wordt voortdurend bekeken welke de beste keuzes zijn. De brug van Uitwellingerga is overigens niet het enige object dat onder de supervisie van Rijkswaterstaat valt op de drukke vaarroute tussen Lemmer en Delfzijl. Dat maakt een overzichtskaart meteen al duidelijk, wanneer we zijn aangeschoven, maar bij Uitwellingerga staat wel een met rood omcirkeld randje. 

"In twee maanden tijd is de brug vele jaren ouder geworden"

Brug extra belast door sluiting tunnel
Toen de naastgelegen Prinses Margriettunnel eind december 2022 noodgedwongen helemaal dicht moest, ging het verkeer van de A7 over de parallelweg langs Oppenhuizen/Uitwellingerga. Deze extra belasting in korte tijd heeft de brug versneld achteruit doen gaan en dus waren maatregelen onvermijdelijk. Het verkeer werd over één rijstrook geleid, er kwam een stoplichtinstallatie (VRI) en een snelheidsbeperking om het verkeer gecontroleerd over de brug te laten rijden en deze waar mogelijk te ontlasten. Daarnaast werd het brugdek gerepareerd en nieuw asfalt aangelegd.

De maatregelen zijn nog steeds van kracht en inmiddels geldt er ook een gewichtsbeperking voor zwaar verkeer boven de 50 ton. Wel is het streven om de brug zodanig te herstellen dat deze weer gebruikt kan worden als voorheen, dus zonder de huidige verkeersmaatregelen.

Intensiteit is enorm gestegen
“Toen de tunnel gesloten was, heeft de brug er flink van langs gekregen. In twee maanden tijd is deze vele jaren ouder geworden”, vertelt Hans van Ooijen. Dat de brug in zo’n rap tempo achteruit ging, heeft volgens hem ook met de bouwconstructie te maken. “Het staal wat tijdens de bouw, tussen 1939 en 1943, is gebruikt, is niet te vergelijken met de kwaliteit van nu. Toen was bijvoorbeeld de hardheid van staal anders (brosser). Dezelfde vergelijking kun je ook maken met de betonconstructie van de brug, al speelt dat een iets minder grote rol. Daarnaast is de intensiteit waarmee de brug gebruikt wordt enorm gestegen. Op de weg is het vele malen drukker geworden en het auto- en landbouwverkeer is ook steeds zwaarder geworden.

Dat geldt ook voor de waterweg. Het Prinses Margrietkanaal is naast de pleziervaart een drukke vaarroute voor de binnenvaart en de schepen zijn natuurlijk ook groter en zwaarder geworden. Bovendien is het kanaal bij Uitwellingerga vrij smal. Door de toename van het vaarverkeer is de belasting op de oevers en kades ook toegenomen. Dat heeft allemaal periodiek onderhoud nodig en op den duur moet het vervangen worden. Wat dat betreft hangt het allemaal met elkaar samen.”

“We zien daarnaast dat er dagelijks veel sluipverkeer is dat de tunnel mijdt. De parallelweg is daardoor drukker dan voorheen”, gaat  Van Ooijen verder. “De brug werd dan ook dagelijks door ons gemonitord, nu is dat drie keer per week. De werkzaamheden die aan de brug moeten worden uitgevoerd, hebben we ingedeeld in korte termijn, middellange termijn en lange termijn. Bij dat laatste is de brug dan ook voor langere tijd gestremd.”

“Veiligheid van (vaar)weggebruikers staat altijd voorop”

Landbouwverkeer
Per stremming bekijkt Rijkswaterstaat hoe het verkeer omgeleid kan worden. Vooral voor het landbouwverkeer is dat een probleem. Zij kunnen geen gebruik maken van de tunnel en omrijden via Grou of Hommerts is geen optie. Reden voor bijvoorbeeld Atsma Grond- en Waterwerken om al in een vroeg stadium aan de bel te trekken. Het bedrijf van Atsma ligt in Uitwellingerga aan het kanaal en zij zijn voor hun bedrijfsvoering erg afhankelijk van de brug. Volgens Andrea Nijboer-Bakker is Rijkswaterstaat zich ervan bewust dat zeker wanneer de brug voor een lange periode gestremd moet worden, zoals bij de aanleg van een nieuwe brug of aquaduct, er gezocht moet worden naar een oplossing. Die is nu nog niet voorhanden. “Wanneer wij onderhoud plannen, bekijken we wat nodig is om ervoor te zorgen dat de ondernemers en ook de inwoners daar zo weinig mogelijk hinder van ondervinden. Belangrijk is dat we in gesprek met elkaar blijven. Daarbij staan wij open voor alle opties en ideeën. Die kunnen ons helpen.”

Eén van deze aangedragen opties is een bypass waardoor het landbouwverkeer door de tunnel kan. Daar is Rijkswaterstaat terughoudend in, maar helemaal uitsluiten doen ze het niet. “Voor kortdurend onderhoud aan de brug gaan we het landbouwverkeer niet voor enkele dagen door de tunnel laten rijden. Dat is gewoon levensgevaarlijk”, benadrukt Van Ooijen. “Maar mocht de brug er maandenlang uit moeten dan gaan we deze optie zeker bestuderen. Ook als in de toekomst de brug er misschien enkele jaren uit ligt bij vervanging.” Voor Rijkswaterstaat staat namelijk veiligheid boven alles. Dat geldt overigens bij alle ideeën die worden aangedragen. “Als het echt niet kan, gaat het ook zeker niet gebeuren”, zeggen Nijboer-Bakker en Van Ooijen dan ook stellig. “Veiligheid van (vaar)weggebruikers staat altijd voorop.”

“Belangrijk is dat we onderhoudswerk in een vroegtijdig stadium aankondigen, zodat iedereen daar qua planning rekening mee kan houden. Verder bekijken we of werkzaamheden buiten de spits kunnen plaatsvinden. Uit gesprekken met de ondernemers is gebleken dat zij mogelijkheden zien om daarom heen te plannen. Ook kijken we of de brug voor fietsers en voetgangers open kan blijven, anders zetten we een pendeldienst in en verder kan het wegverkeer, met uitzondering dan van het landbouwverkeer, omrijden door de tunnel.”

"Een nieuwe brug moet gebouwd worden op de huidige plek en dat betekent dat de weg mogelijk enkele jaren gestremd is"

Draaibrug of toch aquaduct?
Ondertussen is Rijkswaterstaat gestart met de verkenningsfase voor de vervanging van de huidige basculebrug. Twee varianten staan daarbij open; een draaibrug met een doorvaarhoogte van 7,40 meter of misschien toch een aquaduct. “Het voordeel van een draaibrug is dat het vaarverkeer aan beide kanten de brug tegelijk kan passeren. Dat is nu niet mogelijk. Nadeel is wel dat een nieuwe brug niet naast de huidige kan worden gebouwd. Een draaibrug heeft een middenpijler met bijbehorend remmingswerk. Op het moment dat deze wordt gebouwd en de huidige brug ligt er ook, dan is de vaarweg gestremd voor het vaarwegverkeer. Een hoofdvaarweg moet beschikbaar blijven. "Een nieuwe brug moet dus gebouwd worden op de huidige plek en dat betekent dat de weg mogelijk enkele jaren gestremd is", vertelt Hans van Ooijen”

Top en Twel had eerder al de voorkeur uitgesproken voor een aquaduct. Dat is wel een veel duurdere variant en hierbij is het de vraag of gemeente Súdwest-Fryslân , naast de provincie Fryslân, wil mee financieren aan deze variant. Het financieringsvoorstel wordt vervolgens aan het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat voorgelegd. Wanneer over dit financieringsvoorstel overeenstemming wordt bereikt kan de gemeente (mogelijk samen met de provincie Fryslân) verder met de planuitwerking voor de realisatie van een aquaduct.  

Een aquaduct kan misschien wel naast de brug worden aangelegd en dan kan deze mogelijk open blijven. Rijkswaterstaat bestudeert wat dat betreft alle mogelijkheden, maar in deze fase is het nog koffiedik kijken.

Verkeershinder brug én tunnel
Dan is er nog het werk in de naastgelegen Prinses Margriettunnel.  Volgens Andrea Nijboer-Bakker staat de planning van het reparatiewerk aan de tunnel voortdurend onder druk. “De verwachting nu is dat het werk eind 2024 klaar is. Het is nog even doorbijten dus.”

Hoe dan ook, overlast en hinder zal nog wel even blijven bij Uitwellingerga , zowel bij de tunnel als de brug. Rijkswaterstaat kan dit niet uitsluiten, wel waar mogelijk beperken. De eerstvolgende stremming is op maandag 19 februari als het werk aan de ballastkist van de brug wordt afgerond. In januari moesten deze werkzaamheden worden gestaakt, vanwege de stormachtige wind. Ook dát kan dus tegenzitten!

Tekst en foto's: Ynte Dragt