Jagers, vissers en boeren waren het die een bestaan probeerden op te bouwen in onze contreien. Met het aanleggen van dijken en afwateringskanalen verveende de grond en werd deze geschikt om te bewerken. En waar mensen zich vestigen werd ook een kerk gebouwd. In het begin moeten we ons daar niet al te veel van voorstellen. Vaak was dit niet meer dan een houten kapel. Op de plekken waar nu onze kerken staan zijn later in de middeleeuwen wel stenen gebouwen met zadeldaktoren geplaatst. Daar staan nu ook de huidige kerkgebouwen zoals wij deze kennen, deze dateren van laat in de 17e eeuw. Tot 1580 waren de kerken bij ons Rooms.

Nabij Uitwellingerga heeft tot de 16e eeuw nog het dorp Wolprandeskerke gelegen, op de plek waar nu het Aldhof (ten zuiden van de Wite en Swarte Brekken) ligt. De naam is verbonden aan de evangelieprediker Wolfram. Dit dorp was niet bestand tegen de vele (storm)vloeden en is uiteindelijk door het water verzwolgen. De bewoners zijn waarschijnlijk naar het hoger gelegen Uitwellingerga getrokken. Het eilandje in het Aldhof herinnert nog aan dit verzonken dorp. Aldhof verwijst naar kerkhof, wat er op duidt dat hier bewoning en ook een kerk moet zijn geweest.

Hoofdelingen, veelal families van adel, maakten vanaf de 14e eeuw hier min of meer de dienst uit. In 1328 benoemde Graaf Willem van Holland “Heyo Zybranszone Reynairde” (Reinarda) tot het schoutambt van Oppenhuizen, Offingawier, Sneek buiten de poort en Wolprandeskerke. De Reinarda's hadden een stins aan het Ges vlakbij de Broeresloot. Ook de Bonninga's en later de Sjaerdema's waren invloedrijke adelijke families. Zij hadden een stins die in het midden van Oppenhuizen moet hebben gestaan. Deze stins is in 1491 verwoest bij een vete tussen Schieringers en Vetkopers. Naar de Bonninga's is ook het dorp Boornzwaag vernoemd (Bonningsweach). Ook de Reinardastins ontkwam niet aan adelijke twisten. De stins werd eveneens in het jaar 1491 door Epe Tietes Hettinga uit Hommerts en zijn zoon Douwe, beruchte vechtersbazen uit die tijd, geplunderd en verbrand.

De beide dorpen zijn door de eeuwen heen altijd verbonden geweest met het water. Dat water kon vaak ook heel bedreigend zijn, zoals in februari 1825 toen door een zware storm de zeedijken doorbraken en het zoute water binnen drie uur de dorpen bereikte. Het water kwam zo hoog dat de koeien moesten worden verzameld om ze tijdelijk onder te brengen in beide kerken. In april van datzelfde jaar werd er in Oppenhuizen nog een aantal haringen gevangen. Rampen door zeewater hebben we daarna niet meer gehad, maar het gebeurde wel eens dat het water in vaarten en meren zo hoog kwam dat de dijken het niet meer konden keren en de polders volliepen.

Het duurde lang voordat onze dorpen niet alleen afhankelijk waren van vervoer over water. Tot die tijd was Top en Twel wel een beetje een wereld op zichzelf, maar dat veranderde snel. In augustus 1866 werd de eerste verharde weg door de dorpen geopend met een pontveer die Uitwellingerga met het Sudein verbond. Twintig jaar later kwam er een tramverbinding tussen Sneek en Joure met een halte in Uitwellingerga. De tram maakte in 1947 plaats voor de autobus. In de 20e eeuw werden ook het Prinses Margrietkanaal aangelegd, de Rijksweg 43 en de snelweg A7 met een aquaduct onder het kanaal. De combinatie van nieuwe weg- en waterwegen hebben onze omgeving ingrijpend veranderd, maar de wereld wel een stuk groter gemaakt. Gelukkig zijn de talrijke vaarten bestaan gebleven, met namen die ons blijven herinneren aan een legende over drie  reuzen die hier ooit gewoond moeten hebben.